Niet voor alle aanpassingen aan een woning is de medewerking van een architect verplicht. Wanneer je geen aanpassingen doet aan de stabiliteit van de woning en geen volume-uitbeiding doorvoert aan de woning is de medewerking van een architect niet verplicht. Toch is het van groot belang dat je je goed laat informeren voordat de renovatiewerken van start gaan.  

Voor de energetische renovatie van dergelijke projecten (vervangen van ramen en deuren, isoleren of vernieuwen van daken, naisoleren van gevels en vloeren, aanpassen van de technieken in de woning die het binnenklimaat regelen,..) kan je je laten bijstaan door een renovatiecoördinator (gespecialliseerd in renovaties) voor persoonlijk advies, begeleiding en werfcoördinatie.

Het verwarmen van gebouwen zorgt voor zo’n 20 a 25 % van de volledige uitstoot aan broeikasgassen in België. Dit is bijgevolg zeker een sector waarop ingezet moet worden om de gestelde klimaatdoelstellingen te halen.

In 2015 stelde de Vlaamse Regering het Renovatiepact op. Dit is een verbintenis om alle bestaande woningen in Vlaanderen tegen 2050 energiezuinig te maken (= EPC-energielabel A of E60 peil). Dit houdt in dat het gemiddelde EPC-label van zo’n 2,8 miljoen woningen in Vlaanderen tegen 2050 moet verlagen met 75%.

Om deze doelstelling te halen heeft de Vlaamse regering sinds begin 2023 de renovatieverplichting in het leven geroepen. 

Vanaf 1 januari 2023 is de renovatieverplichting voor residentiële gebouwen (eengezinswoningen en appartementen) van toepassing, opgelegd door de Vlaamse Overheid.. 

Wanneer je na 1 januari 2023 eigenaar wordt van een woning met een EPC-label E of F, ben je verplicht om binnen de 5 jaar na overdracht (zoals aankoop, erfpacht,...) de woning grondig energetisch te renoveren tot minimum EPC-label D. Dit moet bewezen worden met een nieuw EPC-verslag.

Indien het label niet tijdig behaald wordt, kan een administratieve geldboete opgelegd worden van 500 euro tot 200.000 euro. Er wordt dan een nieuwe termijn opgelegd waarbinnen het label moet behaald worden.

De renovatieverplichting tot label D is slechts een eerste tussenstap. Tegen 2050 moet iedere woning of appartement EPC-label A hebben. Om dit te bereiken zal de renovatieverplichting de komende jaren steeds strenger worden. Volgende verstrengingen worden bijvoorbeeld verwacht voor woningen: 

• Vanaf 1/1/2028: verplichte renovatie tot minimum EPC-label C
• Vanaf 1/1/2035: verplichte renovatie tot minimum EPC-label B
• Vanaf 1/1/2040: verplichte renovatie tot minimum EPC-label A

Het is dus aangeraden om reeds bij een huidige renovatie een plan van aanpak op lange termijn uit te werken en reeds maximaal energetisch te renoveren. Zo zit je goed voor de toekomst. 

Bij een energetische renovatie dient eerst de isolatie van de bouwschil aangepakt te worden. De bouwschil vormt de grens tussen de binnenzijde van de woning en de buitenwereld. Ze bestaat uit de begane vloer, de buitenmuren, de ramen, de deuren en het dak. Wanneer deze bouwschil niet goed geïsoleerd is, treedt er energieverlies op doorheen deze schil. Hierdoor moet je meer verwarmen om de binnentemperatuur op peil te houden, wat zowel niet goed is voor de uitstoot van broeikasgassen als voor je portemonnee.

Ook dient de bouwschil zo luchtdicht mogelijk gemaakt te worden. Wanneer er ergens luchtlekken zijn, treedt er via deze luchtstroom energieverlies op en is de kans op inwendige condensatie groot.

Om de woning bouwfysisch helemaal in evenwicht te brengen, dient naast isolatie en luchtdichtheid ook ingezet te worden op ventilatie. Deze 3 elementen dienen steeds in evenwicht te zijn.

Eens de bouwschil is aangepakt, kunnen ook de technieken die je binnenklimaat regelen (verwarming, sanitair warm water, koeling, ventilatie,..) vervangen worden door meer energiezuinige en -efficiënte technieken. Hierbij kunnen dan ook de mogelijkheden omtrent hernieuwbare energie afgewogen worden (vb. warmtepomp, zonnepanelen, zonnecollector,..)

Dit alles dient niet dadelijk in 1 keer aangepast te worden. Wanneer je kiest voor een gefaseerde uitvoering is het echter van groot belang dat van bij de start een gefaseerd plan van aanpak (gespreid over meerdere fasen) wordt opgemaakt op basis van het gewenste eindresultaat. Zo kan je bij elke stap die uitgevoerd wordt de nodige voorzieningen treffen (vb wachtbuizen, voldoende ruimte laten voor latere isolatie,..) om in een latere fase niet voor onaangename verrassingen komen te staan.